Лазня

Суседнюю лазню можна было ўбачыць, толькі калі выйсці ў канец агародаў ці нават яшчэ далей, да грушы-дзічкі, якая расла адразу за імі, кідаючы свой вялізны цень аж да мяжы. Але і адтуль, за невялічкім пагоркам бульбянога поля, над густым маліннікам віднелася толькі яе зялёная да часу, процьму раз пералатаная дахоўка.

Бацька зірнуў у той бок толькі таму, што ад суседскай лазні з раніцы чуўся рэзкі стук, нешта гучна трашчала, бадзёра пераклікаліся некалькі мужчынскіх галасоў.

– Мабыць, зноў Сямён дах у баньцы залез рамантаваць. Колькі разоў казаў – перарабі ты яе ўсю занава. Дапамагу, калі што. Не! Залатае, дзе болей цячэ, і далей так… Але ж кожны па-свойму кумекае.

Праз некалькі хвілін бацька не вытрымаў – рушыў паўз маліннік у бок суседскай гаспадаркі. Вярнуўся ўзрушаны і нават крыху раззлаваны.

– Бурыць лазню сусед! Чуеш, Кацярына? Кроквы ўжо на зямлі. Вянцы разбірае, – на здзіўлены погляд маці працягнуў: – І прычыну, бач ты, зручную знайшоў. Маўляў, у калгасе лазню збудавалі – навошта свая? Клопату з ёй не абярэшся: дровы, ваду цягай, печ ды дах не нарамантуешся. Век, глядзіце на яго, рамантаваў, а тут, бач, калгаснае смачнейшым стала раптам. Не, хай там сабе будзе… Але ж тут сваё! Лайдака кусок! – і дадаўшы да гэтага некалькі моцных, але не пахабных слоў, штурхануў плячыма дзверы ды выйшаў з хаты.

Наша ж лазня стаяла нашмат бліжэй. Сцежка слалася да яе праз сад, міма старэнькага гумна і, сустрэўшыся з пляскатым каменем, які служыў прыступкай ля самых дзвярэй, па-майстэрску збітых бацькам з шырокіх дошак, гарэзліва імчала далей, праскоквала паміж каляровых купін лужка і хавалася ў чароце, які шчыльнаю сцяною стаяў уздоўж мясцовай рэчкі.

Сёння няшмат хто прыйшоў. Схапіўшы першы дух, разваліўшыся на лавах, у прылазніку сядзелі толькі дзядуля, бацька, ды дзядзька Сафрон. Пілі са жбана квас хатняга гатунку, нешта рукамі з місак цягалі ў рот. Размова цякла павольна, як і гэты вечар.

– А Сямён не напрошваўся? – асцярожна спытаў паміж іншым стары.

– Не, – памаўчаўшы, адказаў бацька. – Пакуль не. Але ж, здаецца мне, напросіцца. Размаўляць чапляўся, як я сюды ішоў. Праз нейкі час будзе тое. Колькі тут яму – пару крокаў цераз мяжу. Сцежка паміж намі ніколі не зарастала. Суседзі ж!

І зноў праз нейкую хвіліну:

– Духу ўсім хопіць. Андрэйка сёння як ніколі пазавіхаўся. Пэўна, твая, тата, справа. Штурмаваў малога?

– Не, – падміргваючы мне, адказаў дзядуля. – Сам, усё сам. Як дарослы… Ты б яго да клуба надаўжэй адпусціў.

– А што я? – быццам апраўдваючыся, сказаў бацька. – Абы толькі не свавольнічаў. Гэта да маці хутчэй, у гэтым яна камандзірша… А па мне – дык няхай…

Ад ракі, па бульбешніку, да будынкаў і саду цягнуліся туманы. Толькі вузкая ружовая стужка за лесам паказвала, куды на ноч збегла сонца. Я сядзеў на яшчэ цёплым камені і слухаў, як на лужку амаль нячутна, тонка звінелі путамі коні. Фыркаючы і час ад часу ўздымаючы галовы, яны быццам плылі ў гэтым тумане, як казачныя чаўны з далёкага-далёкага мінулага.

Уладзімір ЦВІРКА

Лазня была падзеленая на дзве часткі сценкай, таксама збітай з дошак. Дзверы вялі адразу ў большую частку. Злева ад прахода ля невялічкага акенца стаяў невысокі, але вельмі моцны стол і тры шырачэзныя лавы. На іх – вёдры, тазы ды конаўкі. Пад столлю вісела газавая лямпа ды процьма сухіх венікаў. Адна сцяна печы выходзіла топачнымі дзверцамі сюды, у прылазнік, адкуль яна атрымлівала дровы. Парыльня была невялічкая, на два рады палкоў. Побач – цэбар з халоднаю вадою, на падлозе драўляныя рашоткі. Усё патрэбнае, нічога лішняга.

Завадатарам наконт лазні заўсёды быў наш дзядулька. Мыцца хадзілі вечарам у пятніцу. Але ўжо з чацвярга стары клікаў мяне да сябе і пачынаў пералічваць, што і калі прынесці, дзе што ўзяць і куды пакласці.

Маці заступалася:

– Можа, і вы бы, тата, нешта зрабілі.

– А што я? – не затрымліваўся з адказам дзядуля. – У свой час, ведаеш, толькі на мне ўсе справы па лазні і трымаліся. Вось памятаю…

– Вады ў вядро не поўна налівай, несці вунь аж куды, – быццам і не думаючы, што яна перабівае дзядулю, казала мне маці наўздагон.