Поле

Адышоў на крок. Не, трэба яшчэ. Зрабіў яшчэ некалькі добрых крокаў да краю поля. І зноў бачу, што не тое ахоплівае аб'ектыў майго фотаапарата. Здаецца, нават ён, як і я, не задаволены тым, што мы не можам ахапіць… Чакайце, а навошта? Ці патрэбна наогул фіксаваць на здымку гэтае поле цалкам, усім ахапкам. Чым больш настойліва імкнешся да вялікага, бясконцага, тым больш разумееш, што непрыкметна губляюцца з вачэй маленькія, нязначныя, на першы погляд, рэчы. Але ж менавіта з гэтых рэчаў, з гэтых частачак складаецца неабсяжнасць, бясконцасць поля.

Толькі трэба больш уважліва прыгледзецца і… Вунь там злева поле так даверліва лашчыцца да самага краю сподачка нябёсаў. І яны не адштурхоўваюць яго, не адварочваюцца спінай, а нахінаюцца яшчэ ніжэй, і невядома, хто каго болей адорвае ўзаемнасцю і адкрытасцю… А там, бліжэй да цёмнага, таямнічага ляснога дрэвастою разбегліся гарэзлівыя пералесачкі, мабыць, і не спытаўшыся дазволу бацькі-лесу, адчуўшы асалоду свабоды і раздолля. Яны шыбуюць – хто куды – па травах лугоў, сярод шчыльных каласоў пшаніцы, паміж раўнюткімі бульбянымі загонамі. Куды шыбуюць? А пакуль ім гэта і не цікава ведаць. Пакуль яны сталі раптам самастойнымі, вольнымі і неверагодна шчаслівымі. Тут і цяпер ім добра.

А там? Што гэта? Мо лагчынка – нізенькая, вільготная, маўклівая і нерухомая. Але не! Яна рухаецца, плыве. Дык гэта няўлоўны, празрысты цень хмаркі, якая праплывае міма па небасхіле. Каб канчаткова ў гэтым упэўніцца, трэба трошачкі пачакаць, пацярпець. Застацца тут. Ён, той цень, зараз дабяжыць і да мяне. Вось тады і абдымемся, тады і пазнаёмімся…

А пакуль, супакоіўшыся, фатаграфую зусім невялічкую частку гэтага поля, такога неабсяжнага і бясконцага, непараўнальна прыгожага беларускага поля.

Маё ж першае дзіцячае знаёмства з полем як з новым, тады яшчэ чужым мне асяроддзем, адбылося, як не дзіва, праз казачную і міфалагічную істоту, праз таямнічага ўладара поля – Палявіка…

Я і сёння трошачкі мару, што, можа, ён сапраўды існуе. І калі не цяпер, дык на наступны раз мы сустрэнемся. І пачнём сустрэчу абавязкова з гутаркі. Я пачну распавядаць, вядома ж, пра сваё дзяцінства, дзе ён існаваў у маіх дзіцячых уяўленнях. З вялікімі рукамі і шырокімі далонямі. Як я вырас і з'ехаў у горад. Вядома ж, Палявік зацікавіцца, што такое горад, здзівіцца з майго расповеду пра гэтае далёкае месца. Але ж пасля я абавязкова пачну расказваць пра яго ўладанні, яго палі, нашы палі, родненькія абшары, больш цікавыя і цёплыя нават… І ён, хутчэй за ўсё, спытаецца, чаму ж я тады ў горадзе, а не тут. Нязручнае, нават балючае пытанне. І я буду нейкі час маўчаць і шукаць словы, глядзець на роднае поле, на ўскрайку вёскі, дзе на могілках спачываюць бацькі, глядзець туды, куды цяпер іду і адкуль прыйшоў. Тыя словы знайсці, каб не толькі зразумеў ён мяне, але каб яшчэ больш зразумеў я сябе. Каб зразумеў, навошта я тут сярод гэтага неабсяжнага і такога роднага поля. Чаму, як бы мне ні было добра ў іншых месцах, я зноў і зноў вяртаюся сюды, да гэтых бясконцых абшараў, да гэтага поля.

Уладзімір ЦВІРКА

Першымі ля нашай хаты ляжалі сярод платоў агароды, далей, уздоўж пуняў і вялізнага гумна, цягнуўся стары сад, абсаджаны вішнямі і густымі кустамі іргі. І толькі за садам пачыналася бясконцае, па маіх дзіцячых мерках, поле, якое стаяла то пад збажыной, то пад бульбай, а частка яго нават нейкі час ляжала неўзараная. Як казаў бацька, адпачывае зямелька, і ёй, працаўніцы, як і чалавеку, адпачын неабходны. Дык вось, мне, малечы, у агарод ці сад яшчэ дазвалялася хадзіць без дарослых, а вось далей, за вішнёвы гушчар, было забаронена выходзіць па вельмі сур'ёзнай прычыне. Там, у полі, жыве невялічкага расточку, але даволі дужы гаспадар поля, якога дарослыя ведаюць як Палявіка. І вельмі яму не падабаецца, калі па яго ўладаннях бегаюць дзеці. У гэтага Палявіка, як казала наша бабулька Ганна, чапастыя-хапастыя рукі-скрукі з вялізнымі шырокімі далонямі. А таму ў яго такія шырокія далоні, каб лягчэй было хапаць непаслухмяных дзяцей, якія без дазволу бацькоў збеглі на палеткі. Яшчэ ў гэтых велізарных руках Палявік, калі саспее зерне, носіць яго ў сваю хатку на зіму. Вядома ж, мне было цікава, чаму не ў мяхах ці кошыках. На што бабулька адказвала, што не падабаюцца яму ўсялякія там мяхі ды торбы. Часта яны ў яго рвуцца, і праз дзіркі, пакуль ён дойдзе да хаты, усё зерне губляецца. Вось ён толькі сваімі далонямі і карыстаецца. Прайшоў час. Калі мне даводзілася з бацькамі працаваць у полі, я заўсёды ўспамінаў гэтыя размовы з маёй бабулькай. А калі недзе бачыў крыху рассыпанага зерня, уяўляў, што яно прасыпалася з дзіравай торбы Палявіка.